مقدمه
بي گمان كار به معناي تلاش و كوشش براي توليد در هر حوزه¬اي، عملي
ارزشي است. كار به اشكال مختلف ظهور و بروز مي¬كند؛ از اين رو مي¬توان از
كار فكري ، كار هنري ، كار معنوي و كار جسمي و بدني سخن گفت. در همه اين
موارد آنچه اصالت مي¬يابد تلاش توليدي بشر است.
بشر براي دست يابي به
كمال و سعادت و آسايش و آرامش نيازمند تهيه امكانات و وسايل و بر طرف كردن
مشكلات و چالش¬هاي پيش روست. بنا بر این اقدام به تلاش و كوشش مي¬كند تا به
اين هدف نايل شود. براي دست يابي به هدف ، تلاش در شكل¬هاي پيش گفته
خودنمايي مي¬كند. تفكر و طرح و برنامه ريزي بخشي از توليد است. بدون تفكر و
تدبر و تامل ممكن نيست انسان بتواند در حوزه عمل و تلاش جسمي موفق شود. از
اين روست كه توليد فكري به عنوان توليد پايه مطرح مي ¬شود.
در
آيات بسياري سخن از عمل و ارزش عمل به ميان آمده است و اين همان معناي عام
كار و فعل است كه از سوي انسان انجام مي شود. سعي و تلاش انساني است كه
ارزش دارد و خداوند در آيه 39 سوره نجم مي فرمايد: «ليس للانسان الا ما سعي
براي انسان چيزي جز تلاش و كوشش او نيست.» به اين معنا كه آنچه در نگرش و
بينش قرآني از ارزش و اهميت برخوردار مي¬باشد، سعي و تلاش است كه نوعي از
مفهوم كار را با خود حمل مي كند
اما آنچه در اينجا مهم است، سخن از كار
به مفهوم خاص آن است؛ زيرا مراد از كار و كارگر مفهومي است كه در آن شخصي
نيروي جسمي و حتي فكري خود را به ديگري وا می¬گذارد و در ازاي آن مالي
دريافت مي¬كند.
مفهوم شناسی اجاره در فقه و قرآن
در گذشته
کار و کارگری در شكل اجاره و اجير و نوعي از عقود خودنمايي مي¬كرد و در
آيات قرآن و نيز فقه اسلامي كتابي به عنوان اجاره را به خود اختصاص داده
است. در كتب فقهي اجاره به معناي عقد تمليك عمل و يا منفعتي معين در برابر
عوض معلوم به كار رفته است.
مورد اجاره اگر منفعت عين يا حيواني
باشد، به آن اجاره اعيان يا اجاره منافع مي¬گويند. در اين اجاره، تسليم
كننده عين را موجر و پرداخت كننده عوض را مستاجر مي¬گويند؛ و اگر مورد
اجاره، كار انساني باشد، به آن اجاره اعمال و يا اجاره ذمه گويند
اجير
يا همان كارگر بر دو نوع است: 1. اجيرخاص و مقيد كه متعهد مي-شود تا عملي
را شخصا در مدت معيني انجام دهد و حق ندارد در اين مدت بدون اجازه مستاجر
براي فرد ديگري كاري انجام دهد 2. اجیر مشترك و مطلق كه عملي را بدون تعهد
مباشرت و تعيين مدت متعهد مي¬شود يا در يك زمان اجير اشخاص متعدد مي¬شود.
